Klor ve Klor Şoklaması hakkında pratik bilgiler;
Havuz suyu berrak ve şeffaf olsa da bünyesinde
hastalık ve enfeksiyonları,geçici bakteri ve virüsleri tutabilir.Bu nedenle
içindeki tüm mevcut mikro organizmaları yok etmek için su dezenfekte edilir.
Havuz suyunun dezenfeksiyonunda en yaygın olarak kullanılan kimyasal klordur
.Havuz suyuna klor ilave edildiğinde bir bölümü sudaki kirleri yok etmede
kullanılır. Faydalı klor olarak suda kalan miktar,rüzgar veya yüzücüler
tarafından taşınan yeni kirlere karşı etkili olmaya hazırdır.Faydalı
dezenfektan serbest klor olarak adlandırılır.Serbest klorun havuz
suyunda izin verilen en yüksek konsantrasyonu 3 ppm dir.Serbest klorun
yüzücüler vasıtasıyla suya gelen amonyak ile reaksiyonu sonucu meydana gelen ve
dezenfektan etkisi olmayan kloraminlere de bağlı klor denir.Sudaki
serbest klor ve bağlı klor konsantrasyonları toplamına da toplam klor denir.
Klorun sudaki dezenfeksiyon etkisi dört unsura bağlıdır :
1. Suda bulunan Aktif Klor miktarı (mg/lt cinsinden);
2. Suyun pH derecesi,
3. Serbest klorun sudaki mikroplar ile temas süresi
4. Suyun sıcaklığı
Bu dört unsur özetle;Suda yeterli serbest klor ( 1-3ppm)
,yeterli süre içinde ( en az 30 dk) uygun pH aralığında ( 7,2-7,6 aralığı) ve
26-280 C ısıda uygun dezenfekteyi gerçekleştirir demektir.Suyun pH değeri
yükseldikçe klorun dezenfektan etkisi azalır,su ısısı yükseldikçe klor
aktivitesi artar ve çabuk kaybolur.
KLOR ÖLÇÜMÜ
Havuz suyunda klor ölçümü yaparken öncelikle Serbest Klor,
Bağlı Klor ve Toplam Klor ölçümlemelerinin neler olduğunu öğrenmemiz gerekir.
Serbest Klor ;
Havuz suyu içinde bakteri ile reaksiyona girmemiş, havuz
suyuna girebilecek bakteriyi yok etmek için bekleyen klora , serbest klor
denir.
Havuz suyunda 1-3 ppm aralığında serbest klor bulunması
gerekir.
Serbest klor DPD1 hapı ile ölçülür. Test kiti içinde klor
ölçüm gözüne atılarak eritilen DPD1 hapı klor ölçüm gözünde koyu pembe bir
renk oluşmasına sebep olur.
Bağlı Klor ;
Havuz suyu içinde bakteri ile reaksiyona girmiş ama
bakteriyi parçalayamayıp kloramin basamağındaki klor miktarına denir.
Havuz suyunda kabul edilebilir max. bağlı klor miktarı
0.2 ppm dir. Bunun üzerindeki bir oranda mutlaka klor şoklaması yapılması
gerekir.
Bağlı klor miktarı = Toplam Klor - Serbest klor 'dir.
Bağlı Klor;
Kuvvetli, tahriş edici klor kokusuna,
Göz yanması ve tahrişine
Klorun dezenfektan etkisinde azalmaya sebep olur.
Bağlı Klor Oluşumu
Suya Amonyak ( NH3)
•Ham sudan
•Yüzücülerin terlemesinden (yoğun kullanım)
•İdrardan
•Bakterilerin kimyasal yapısından
•Yosunların kimyasal yapısından
vs.giriş yapmaktadır.Serbest klor, bakterileri öldürmek ve
NH3’ü oksitlemek için amonyak ile reaksiyona girer ve bağlı klor oluşur.Basit
olarak Bağlı Klor ÖLÜ BAKTERİ olarak tanımlanabilir.
Toplam Klor ;
Havuz suyunda serbest klor ile birlikte bağlı klor oranının
toplamına denir.
Toplam klor miktarı ölçümü, DPD1 ile yapılan Serbest Klor
ölçümünden sonra klor ölçüm gözündeki aynı suyun içine DPD3 hapı atılarak
yapılan ölçüm değeridir.
Eğer suda Bağlı klor yok ise DPD3 ile yapılan ölçüm ile DPD1
ile yapılan ölçüm aynı sonucu verecektir.
Sıvılı test kitlerinde kullanılan sıvı rejantı OrtoTolidin
maddesidir. Bu rejant direkt olarak havuz suyundaki Toplam Klor miktarını
göstermektedir. Oysa bizim için önemli olan havuza gelecek bakteriyle savaşacak
Serbest Klor miktarı ve her türlü iritasyona sebep olan bağlı Klor
miktarlarının bilinmesidir. OrtoTolidin ile yapılan Toplam Klor miktarının ölçülmesi,
bizi havuzda yüksek klor var zannı ile yanıltabilir. Klor ölçümü için
DPD1 ve DPD3 rejantları kullanılarak yapılacak ölçümler, sağlığımız için
çok önemlidir.
Bağlı klor = DPD3 - DPD1 ( Bu oran 0.2 ppm'i
geçmemelidir. Aksi halde klor şoklaması yapılması gerekir.)
KLOR ŞOKLAMASI NASIL YAPILIR
ŞOKLAMA
Havuz suyuna aşağıda belirtilen durumlarda klor şoklaması
yapılır.
1.Havuza ilk kez su doldurulduğunda
2.Havuza yüklü miktarda su eklendiğinde
3.Havuz suyu kötüleşmişse
a. Yosun oluşumu
b.Bulanık su
c.Kahverengi (demir içerikli) su
d.Siyah-kahve renk ( mangan içerikli) su
4.Bağlı klor miktarı 0,2 mg/lt oranını aşmışsa havuz suyuna
şoklama yapılır.
5.Şok klorlamada klor değeri normale dönene kadar havuz
kullanılmamalıdır.(en az 12 saat)
Şoklamagünlük havuz ihtiyacının en az 4 katı dozajda
uygulanır.Stabilizatörlü klor kullanılan havuzlarda stabilizatör
seviyesinin artmaması için stabilizatörsüz klorla ( kalsiyum hipoklorit veya
sıvı klor)) şoklama yapılır.
Havuza klor şoklaması yapılmadan önce pH 'ın 7.0 ile 7.4
aralığında olması gereklidir. Bundan dolayı önce pH ayarlanmalı sonra klor
şoklaması yapılmalıdır.
Klor şoklamasında kullanılacak klorun muhteviyatının bir
önemi yoktur. Önemli olan pH'ı ayarlanmış havuz suyuna günlük kullanılması
gereken klorun en az 4 katının verilmesidir.
Klor şoklaması yapılırken belirlenecek şok klor miktarının
hesaplanmasında kullanılan bir diğer metot ise Bağlı klor miktarının 10
katı olarak hesaplama yapmaktır.
Örnek ;
100 tonluk bir havuzda, Serbest Klor: 0.6 ppm ( DPD 1 ile) ,
Toplam klor : 1.0 ppm (DPD 3 ile) olarak ölçüldüğüne göre , bu havuz
yapılacak klor şoklamasındaki klor miktarını tespit edelim.
Bağlı klor = Toplam Klor – Serbest Klor = 1.0 – 0.6 = 0.4
ppm bağlı klor vardır.
Şok Klor = 10 * Bağlı Klor = 10 * 0.4 ppm = 4 mg/lt (ppm)
olmalıdır.
Bu durumda havuza klor şoklaması için verilmesi gereken klor
miktarı ;
Sıvı Klor (NaOCL) % 10 'luk olduğu kabul edilirse, 100
tonluk havuza 4 lt verilmesi gerekir.
Kalsiyum hipoklorit Ca(OCL)2 % 65-75 'lik , 100 tonluk
havuza 600 gr verilmesi gerekir.
|
100 tonluk havuzda klor ilavesi ile oluşan
Serbest klor miktarı (ppm)
|
||
|
Klorun Cinsi
|
Verilen Miktar
|
ppm (mgr/lt)
|
|
TriKlor (%90)
|
1 kg
|
9 ppm
|
|
Kalsiyum Hipoklorit (%65-75)
|
1 kg
|
7 ppm
|
|
DiKlor (%56-63)
|
1 kg
|
6 ppm
|
|
Sıvı klor (%10 'luk)
|
1 kg
|
1 ppm
|
KLOR ŞOKLAMASI HESABI;
100m3 havuz için hesaplanmıştır.
1ppm= milyonda bir demektir. 1 ppm klor için 1.000.000
litreye 1 kg.klor ;100m3 (100.000 lt) için 0,100 kg ( 100 gr) klor demektir
Bu hesap %100 klor içindir.Kullandığımız klorlar %56,
%60, %70, %90’lık klorlar ise, klor konsantrasyonuna göre çarpan değişir.
%56 klor için 100/56=1,785
%60 klor için 100/60=1,66
%70 klor için 100/70=1,428
%90 klor için 100/90=1,11ile çarpılır.
Buna göre %56’lık klor ile şoklamada;
1ppm klor için 100.000 lt havuza 0,1x1,785=0,1785 yani 180 gr klor
5 ppm klor için 100.000 lt havuza 180x5= 900 gr klor gerekmektedir
BAĞLI KLOR ŞOKLAMASI için bağlı klor miktarının on
mislippm klorla şoklama yapılır.Diğer sebeplerden yapılacak şoklamalar için 3-5
ppm arası yeterlidir
