LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) NEDİR?

LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) NEDİR?

İngilizce “Liquified Natural Gas” kelimelerinin kısaltmasıdır. Sıvılaştırılmış doğalgaz anlamına gelmektedir. Yanıcı bir maddedir.

Tanım

Doğal gaz atmosferik basınçta yaklaşık olarak -162°C ‘nin altındaki sıcaklıkta soğutulduğunda sıvı hale geçer ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak adlandırılır.

Bir birim hacim LNG buharlaştırıldığında yaklaşık olarak 600 birim hacim doğal gaz elde edilir. Bu sayede yüksek miktarlarda doğal gaz düşük basınçlar altında saklanabilmektedir. Böylece teknik ve ekonomik olarak doğal gazı boru hatları ile taşımanın uygun olmadığı yerlere doğal gazın nakliyesi uygun hale gelmiş olur.

LNG su yoğunluğunun yarısından daha düşük bir yoğunluğa sahiptir. LNG’nin sıvı fazının özgül ağırlığı 0,46 dır. (Geometrik hacmi 1 m³ (1.000 lt) olan bir kaba doldurulan LNG nin ağırlığı 460 kg dır. ) LNG doğal haliyle kokusuz, renksiz, korozif olmayan ve zehirleyici bir özelliği bulunmayan bir sıvıdır. Buharlaştırıldıktan sonra kolayca farkedilmesi için içerisine kokulandırıcılar eklenerek kullanıma sunulur. Hava ile karıştırıldığında yanma limitleri hacimce %5 ile %15 arasındadır.

Kimyasal Bileşim

Temel olarak metan (CH4) (%90 ve üzeri) ve daha düşük oranlarda etan (C2H6), propan (C3H8) ve daha ağır hidrokarbonları içeren doğal gaz küçük oranlarda azot (N2), oksijen (O2), karbon dioksit (CO2), kükürtlü bileşikler ve su gibi kirleticiler içerebilir. Sıvılaştırma sırasında kirleticiler uzaklaştırıldığından LNG doğal gaz ile kıyaslandığında daha temizdir.

Moleküler ağırlık :16
Ergime noktası :-182 C°
Kaynama noktası :-161 C°
Kritik sıcaklık :-82 C°
Nispi yoğunluk gaz :0.6 ( hava = 1 )
Nispi yoğunluk sıvı :0.42 (su = 1 )
Çözünürlük mg/1 su :26 mg/lt.
Görünüm/renk :renksiz
Koku :kokusuz
Tutuşma sıcaklığı :595 C°
Yanma oranı :%5-15( LNG- HAVA)

Lng ile temas olması halinde yapılması gerekenler için Tıklayınız

LNG Nasıl Gaz Haline Getirilerek Kullanıma Hazır Hale Getirilir?

Müşteri sahasında depolanan LNG’nin kullanıma hazır hale getirilmesi için -162°C’den ortam sıcaklığına getirilerek gazlaştırılması gerekmektedir.Bunun için de evaparatörlere (buharlaştırıcı) ihtiyaç vardır. Evaparatörler alüminyum boruların kıvrılması ve ısı transfer yüzeylerinin arttırılması amacı ile üzerlerine fin(kanat) kaynak yapılması ile elde edilen büyük radyatörlere bezemektedir. Sıvı halde evaparatöre giren doğal gaz evaparatörün çıkışında 3 bar civarında ve ortam sıcaklığında gaz haline gelir.

LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) KULLANIM ALANLARI

LNG (Sıvılaştırılmış doğalgaz); LPG, propan, fuel-oil, motorin vb. yakıtların kullanıldığı her yerde gerekli dönüşüm işlemleri yapıldıktan sonra rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Sektörel kullanım alanlarından örnekler ;

Metal Sanayi (demir-çelik, alüminyum, bakır v.s.)

Tekstil Sanayi

Gıda Sanayi

Tersaneler ve Gemi İmalat Sanayi (ağırlıklı olarak metal kesim tezgahlarında)

Döküm Sanayi (ergitme, ısıl işlem v.s.)

Seramik ve Cam Sanayi

Isıtma (endüstriyel ve evsel)

Turizm

Kağıt Sanayi

Tarım Sanayi

LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞALGAZ) İKMAL, TAŞIMA VE DEPOLAMA

Türkiye’de kış sezonunda artan doğal gaz talebini karşılamak amacıyla BOTAŞ Marmara Ereğlisi LNG terminali kurulmuştur. 66 hektarlık bir alana kurulan Terminalin yapımına 1989 yılında başlanılmış olup, 1994 yılında da terminal işletmeye alınmıştır.

Her biri 85.000 m³ olan 3 adet LNG depolama tankı, 40.000 ila 130.000 m³ kapasiteli gemilerin yanaşabileceği 300 m uzunluğunda bir iskelesi vardır.

Türkiye’de kara tankeri ile LNG ticareti yapacak olan şirketlerin tek LNG tedarik noktası BOTAŞ Marmara Ereğlisi LNG terminalidir. Türkiye’de 2. bir LNG terminali, İzmir Aliağa’da inşa edilmiş olup bu terminal henüz devreye alınamamıştır.

Türkiye LNG’yi Cezayir ve Nijerya’dan özel tasarlanmış gemi tankerler ile getirtip Marmara Ereğlisi LNG Terminalinde depolamaktadır.

İKMAL

LNG Kreyojenik şartlarda depo edilir ve iletilir. LNG depo ve iletim tesisleri mutlak suretle Kreyojenik şartlara uygun olmalıdır. Depolama basınçları 0 ila 5 bar arasındadır. LNG tesisatlarından doğalgaz basınç düşürme noktalarına kadar 3 ila 4 bar arasında gaz temin edilir. Basınçlandırma buharlaştırıcılar tarafından yapılır. Tankların tamamında emniyet sistemleri vardır. Basınçlar regülatör ve ekonomizer yardımıyla kontrol edilirler.

LNG NASIL TAŞINIR ?

LNG’nin fire vermeden taşınabilmesi için mevcut sıcaklığı olan -162°C’nin muhafaza edilmesi gerekmektedir. Bu kadar düşük sıcaklıkta bulunan sıvıları taşıyacak olan tankerlerin imalat süreçleri de bu ısıyı muhafaza edecek şekildedir.

Bu tür LNG tankerlerini yüksek teknoloji ve standartlara sahip dev termoslara benzetebiliriz. Bu tür tankerlerin tankları içi içe geçmiş iki adet tanktan oluşmaktadır “yani çift çidarlı”. İç içe geçen bu tanklar paslanmaz çelikten imal edilir ve birleşim noktalarındaki kaynaklar özel teknolojilerle yapılır ve her kaynak röntgen filmi çekilerek kontrol edilir. Kontrolden geçen tanklardan içte kalacak olan tanka süper izolasyon uygulaması yapılarak dış tankla içi içe geçirilir. Dıştaki tankın da kapatılmasından sonra iki tank arasında kalan boşluk vakumlanarak çok düşük basınçlara inilir. Bu sayede maksimum izolasyon sağlanmış olur. Yani içerideki -162 oC’lik sıvı ile dışarıdaki ortam sıcaklığında bulunan hava arasında ısı transferi göz ardı edilebilecek rakamlara iner. Ve böylece uzun mesafeler boyunca LNG’nin nakliyesi mümkün olur. LNG treylerlerinin taşıma sırasındaki basınçları 5 bar civarındadır. LPG’deki basınç 25 bar civarında olduğu düşünüldüğünde LNG için bu değer çok düşüktür. Bu tür tankerler özel yapım tankerler olduğu için yapımı 4-6 ay arası sürmektedir.

Bu tür tankerlerin yapımı sırasında ADR standartlarına ve Avrupa Birliği Tasarım standartlarına uyulması zorunludur. Her bir tanker EN normlarına göre tasarlanarak tank imalatında yapılan tüm işlemler ve tüm testler belgelenerek tanker özlük dosyası oluşturulur ve kullanıcıya verilir. LNG İletim Lisansı olmayan tüzel kişiler hiçbir şekilde LNG taşıması yapamazlar. LNG havadan hafif olduğu için herhangi bir kaza anında hızla buharlaşarak ortamdan uzaklaşır. Açık havada yaşanacak kazalarda LNG LPG’ye oranla çok daha az tehlikeli bir yakıttır.

LNG NASIL DEPOLANIR ?

LNG’nin müşteri sahasında depolanarak minimum fire ile tutulması amacı ile kullanılan depolama tanklarının üretim mantığı aynen LNG tankerlerinde olduğu gibidir. Bu tankların imalatında yüksek teknoloji ve standartlar uygulanarak sertifikalı özel kaynakçılar ve sertifikalı özel malzemeler kullanılarak imal edilir ve tüm tankın her bir noktası röntgen çekilerek kontrol edilir. Her hangi bir hata bulunduğu takdirde hatanın düzeltmesi yapılarak tank özlük dosyasına konur. Sabit tanklarda çift çidarlı olup paslanmaz çelikten imal edilmiş ve iki tank arası boşluk vakumlanarak araya perlit doldurulmuştur. Bu tür tanklar müşteri sahasına konulacak büyük ölçekli termoslara benzemektedir. Her bir tank EN normlarına göre tasarlanarak tank imalatında yapılan tüm işlemler ve tüm testler belgelenerek tank özlük dosyası oluşturulur ve tankın teslimatı ile birlikte kullanıcıya teslim edilir.

50 m3’lük bir tankta sıvı halde 50 m3 LNG depolanabilir ve bu miktarda LNG yaklaşık olarak 23 ton LNG demektir (sıvı LNG’nin özgül ağırlığı 460 kg/m3 civarındadır). Bu da yaklaşık olarak 33 ton fuel oil 6 veya 23 ton LPG’ye eş değerdir.

  LNG'NİN (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) TARİHİ

20. yüzyıla kadar doğalgaz, çıkartılan ham petrolün bir firesi olarak görülüyordu. Gazın potansiyelini ilk keşfeden firmalardan biri olan Ohio Şirketi, 1915 yılında Wyoming'de zengin yataklar olduğunu buldu. 1917'de gazın sıvılaştırılması yöntemi bulundu, 1920'de de sıvı gazın borulardan geçirilerek kullanıcıya ulaştırılması sağlandı.

1920'lerde Phillips Petrol'ün kurucusu Frank Phillips, doğalgazın likit yan ürünler olan profan ve bütanın iyi bir kaynağı olduğunu farketti.

1937'de başlayan deneylere dayanarak ilk büyük çaplı likit hale getirme projesi 1941'de Cleveland, Ohio'da başladı. LNG'nin ilk nakliyatı da, British Gas firmasının LNG ithalat tesisini kurması ile 1954 yılında deneysel olarak Louisiana'dan Canvey Island'a (İngiltere) gerçekleştirildi. İlk büyük çaplı LNG ticareti de 1964'te Cezayir'den British Gas firmasının LNG alması ile başladı.

İlk ticari LNG nakliye anlaşması 15 yıllık bir periyod için senelik 40 milyar metreküplük bir kontrat ile yapıldı. Bu anlaşmayı 1965'te Cezayir ve Fransa, 1969'da ise Alaska ve Japonya arasındaki anlaş

LNG'NİN (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) AVANTAJLARI

LNG (Sıvılaştırlılmış doğal gaz) diğer akaryakıt türlerine (Lpg, Propan, Fuel Oil, Motorin) karşın doğal gaz'dan sonra en ucuz yakıttır.

• Boru hattı ile doğal gazın ulaşmadığı yerlerde doğal gazın kullanımına imkan sağlar.

• Uzun zaman dilimi içinde aynı yakıt kalitesi(sabit ısıl değer) elde edilebilir. Gaz oluşundan dolayı hava ile çok iyi karışabilen doğal gazın yanma verimi çok yüksektir; kurum ve is gibi atık ürünleri olmadığı için ısı transfer yüzeyleri temiz kalır.

• LNG’nin üst ısıl değeri 10427 kcal/Sm3 olup hesaplamalarda ortalama ısıl değer olan 9155 kcal/Sm3 kullanılmaktadır. Bu sebeple hem ekonomiktir hem de enerji tasarrufu sağlar, yakıt tüketimi, bakım ve denetleme masrafları azalır.

• LNG burada belirtilen yakıt kullanım ekonomisine ve çevreye olan faydaları sayesinde diğer yakıt ürünlerine çok kuvvetli bir alternatif olarak değerlendirilmektedir.

• LNG, sanayiciler için yakıtı bir problem olmaktan çıkartarak kullanıcısına ekonominin yanı sıra kullanım konforu sağlar.

• Doğal gazın, çevreci temiz bir yakıt olması ve içerisinde kükürt olmamasından dolayı bir çok sanayi sektöründe doğrudan kullanılabilmekte, hem üretimi yapılan ürünün kalitesinin artmasını sağlarken hem de yanma ekipmanları ve boru hatları daha uzun ömürlü olacağından, daha az bakım gerektirir, bakım maliyetlerinde önemli avantajlar sağlar.

• Doğal gaz tesisatı ve cihazları düşük basınçla çalıştığı için patlama tehlikesi yoktur. %90 dan fazla oranda metan ihtiva eden LNG, havadan hafif olması sebebi ile uçarak yok olabildiğinden, alternatif yakıtların aksine kaçak olması durumunda zemin ve çukur yerlerde birikme yaparak herhangi bir risk ve kirlilik oluşturmaz.

BAZI YAKITLARIN YANMA VERİMLERİ

Doğal gaz (LNG) %95

Doğal gaz (Boru hattı) %93

Dökme LPG %92

Dökme Propan %92

Gaz yağı %84

Motorin %84

Fuel Oil (No:6, %1 Kükürt) %82

Fuel Oil (No:4) %80

Linyit Kömürü %65

Odun %60

LPG kullanıyorsanız LNG kullanımına geçmeniz durumunda yapacağınız tasarrufu görmek için Tıklayınız

Fuel Oil 06 kullanıyorsanız LNG kullanımına geçmeniz durumunda yapacağınız tasarrufu görmek için Tıklayınız

LNG HİZMETİ NASIL SUNULUYOR?

• LNG Sistemi kurulum öncesinde tüketim ve enerji ihtiyacı tespit çalışması yapılır.

• Kurulum yerinin etüd ve keşifleri yapılır.

• Doğal gaz kullanılacak cihaz ve donanımın doğal gaza dönüşüm keşifleri yapılır.

• İhtiyaca uygun tank hacmi ve buharlaştırıcı seçimi yapılır.

• Tüm etüd ve keşifler sonucunda müşavirlik, projelendirme ve mühendislik çalışmaları tamamlanır.

• Kontrol kuruluşunun denetiminde tank ve tesisat kurulumu çalışmaları başlatılır.

• Sistem devreye alınmadan önce ilgili personele işletmeyle ilgili teknik destek, sağlık, güvenlik ve çevre eğitimleri verilir.

• Kullanıma hazır hale gelen sisteme LNG ikmali yapılır.

FATURALANDIRMA

Müşteriye tahsis edilen kriyojenik depo tanklarına ikmali yapılan LNG, kg esası ile irsaliyendirilir. Müşteri sahasında bulunan kantarda ikmal öncesi ve ikmal sonrası tartımı yapılan tankerin ikmal miktarı kg olarak irsaliyeye işlenir.

Kg olarak tüketiciye teslim edilen LNG, Botaş tarafından belirlenmiş olan relatif yoğunluk ve kalorifik değerin kullanılması ile önce m3‘e daha sonra da kWh enerjiye çevrilir ve kWh olarak fatura edilir. Tüm bu çevrimleri içeren tablo her faturada “Ek” olarak tüketiciye gönderilir.